Καλή Τεσσαρακοστή!
"Το Στάδιον τῶν ἀρετών".
Δοκίμιον τοῦ Δρ. Κωνσταντίνου Καραγιάννη.*
Εἰσερχόμαστε στή Μεγάλη Τεσσαρακοστή. «Στάδιον τῶν ἀρετών» λέγεται στή γλώσσα τῆς Ἐκκλησίας. Δηλαδή περίοδος ἄσκησης καί πνευματικοῦ ἀγώνα γιά νά κατακτήσουμε τίς χριστιανικές ἀρετές. Ἕνα ἀπό τά ὅπλα αὐτοῦ τοῦ ἀγώνα εἶναι καί ἡ νηστεία. Νηστεία ἀπό τίς ἀρτύσιμες τροφές καί νηστεία ἀπό κάθε εἴδους κακία καί πάθος.
Γιά τούς χριστιανούς εἶναι ἡ ἱερώτερη περίοδος ὁλοκλήρου τοῦ ἔτους. Ἀποβλέπει στήν πνευματική προετοιμασία μας γιά νά ὑποδεχτοῦμε καί νά ἑορτάσουμε τό ἅγιο Πάσχα. Καί τό χαρακτηριστικό γνώρισμα αὐτῆς τῆς προετοιμασίας εἶναι ἡ νηστεία. Παλαιότατος ἐκκλησιαστικός θεσμός. Ἐν τούτοις καί πολύ παρεξηγημένος. Παρεξηγημένος ὄχι μόνο ἀπό ἐκείνους πού δέν νηστεύουν, ἀλλά καί ἀπό ἐκείνους πού νηστεύουν.
Καθώς βρισκόμαστε στό κατώφλι τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ἄς προσπαθήσουμε νά κατανοήσουμε τό σκεπτικό τῶν ἀνθρώπων τῶν δύο αὐτῶν κατηγοριῶν.
Οἱ πρώτοι μέ πολλή εὐκολία ἀποφαίνονται : "Καθαρή καρδιά! Αὐτό θέλει ὁ Θεός. Γι᾽ αὐτό καί δέν χρειάζεται νά νηστεύουμε!". Ἄλλοι πάλι προσφεύγουν ἀκόμα καί στά λόγια τοῦ Χριστοῦ, τά ὁποῖα καί παρανοοῦν: "Οὐ τά εἰσερχόμενα ἀλλά τά ἐξερχόμενα! - Τόν ἄνθρωπο δέν τόν κάνει ἀκάθαρτο ὅ,τι μπαίνει στό στόμα του, ἀλλά ὅ,τι βγαίνει ἀπ᾽ τό στόμα του". Οἱ χριστιανοί νηστεύοντας δέν θεωροῦμε ἀκάθαρτες τίς τροφές ἀπό τίς ὁποῖες ἀπέχουμε. Ἡ ἀποχή ἀπό αὐτές ὡς σκοπό ἔχει τήν ἄσκηση καί τήν ἐγκράτεια.
Πολλοί σήμερα ἐπικαλοῦνται λόγους ὑγείας, ή καταπονητικό ἐπάγγελμα. Σέ πολλές περιπτώσεις οἱ αἱτιάσεις ἔχουν βάση, ἐνῶ σέ ἄλλες ἀποτελοῦν πρόφαση. Ὁ σκοπός τῆς νηστείας δέν εἶναι νά βλάψουμε τό σῶμα μας, ἀλλά νά πολεμήσουμε τά πάθη μας. Καί ἄς μή μᾶς διαφεύγει ὅτι ἀπό τή διακριτική νηστεία δέν ἔπαθε κανείς κάτι. Ἀντίθετα, ἡ πολυφαγία καί πολλά ἀπό τά ἀρτύσιμα πού τρῶμε, βλάπτουν σοβαρά τήν ὑγεία μας.
Ἀλλά καί ὅσοι ἀπό τούς χριστιανούς νηστεύουν, συχνά δέν ἔχουν ὀρθή ἀντίληψη γιά τό νόημα τῆς νηστείας καί τήν ἀξία της. Ἡ νηστεία εἶναι μέσο, δέν εἶναι σκοπός. Εἶναι ἕνα πνευματικό ὅπλο μέσα στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας, μέ τό ὁποῖο οἱ πιστοί ἀγωνιζόμαστε νά πολεμήσουμε τά πάθη μας καί νά ὑψώσουμε τό νοῦ καί τήν καρδιά μας πάνω ἀπό τά γήινα καί τά ὑλικά.
Ἡ νηστεία δέν εἶναι μόνο αὐτή τῶν τροφῶν ἀλλά καί τῶν παθῶν καί τῶν ἁμαρτωλῶν πράξεων. Νηστεία σωματική καί νηστεία πνευματική εἶναι ἀξεχώριστα ἑνωμένες. Ὁ ἀγώνας μας εἶναι ἑνιαῖος. Ἄν περιορίζουμε τή νηστεία μόνο στή δίαιτα ἀπό τίς τροφές, τότε χάνουμε τό βαθύτερο νόημά της.
Γι᾽ αὐτό καί ὅταν νηστεύουμε ἤ ὅταν συμβαίνει νά συζητοῦμε γιά τή νηστεία εἶναι λάθος μας νά ἀναφερόμαστε μόνο στίς τροφές. Τό βάρος στή σκέψη μας καί στήν καθημερινή πρακτική μας θά πρέπει νά ἑστιάζεται στό πνεῦμα ἐγκράτειας, τό ἀσκητικό φρόνημα, τήν ὑπερνίκηση τῆς ἕλξης ἀπό τήν ἀπόλαυση καί τήν τροφή.
Πάντοτε οἱ Χριστιανοί ὅταν νήστευαν εἶχαν στό νοῦ τους καί τό χρέος τῆς ἀγάπης γιά ὅλους ἐκείνους τούς ἀδελφούς τους πού στεροῦνται. Νηστεύοντας μαθαίνουμε νά ζοῦμε καί νά τρῶμε λιτά γιά νά μποροῦμε νά προσφέρουμε μέ ἐπάρκεια καί σ᾽ ἐκείνους πού πεινοῦν καί στεροῦνται.
Ὅσοι μέχρι σήμερα, ἔτυχε νά μή νηστέψουμε ὁλόκληρη τή Τεσσαρακοστή, ἄς τό ἐπιχειρήσουμε. Δέν εἶναι ἀκατόρθωτο. Θέληση χρειάζεται καί ἐμπιστοσύνη στήν ἀγάπη καί τή βοήθεια τοῦ Κυρίου μας.
Ὅσοι νηστεύουμε κάθε χρόνο, ἄς ἐμβαθύνουμε στό νόημα τῆς νηστείας. Ἄς κατανοήσουμε καλύτερα τό πνευματικό περιεχόμενό της. Ἡ νηστεία μας νά εἶναι γιά μᾶς τούς ἴδιους πνευματικά ὠφέλιμη καί εὐάρεστη ἐνώπιον τοῦ Κυρίου.
"Ἔλαμψεν ἡ χάρις σου Κύριε, ἔλαμψεν ὁ φωτισμὸς τῶν ψυχῶν ἡμῶν· ἰδοὺ καιρὸς εὐπρόσδεκτος· ἰδοὺ καιρὸς μετανοίας, ἀποθώμεθα τὰ ἔργα τοῦ σκότους, καὶ ἐνδυσώμεθα τὰ ὅπλα τοῦ φωτός, ὅπως διαπλεύσαντες τὸ τῆς Νηστείας μέγα πέλαγος, εἰς τὴν τριήμερον Ἀνάστασιν καταντήσωμεν, τοῦ Κυρίου καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ σώζοντος τὰς ψυχὰς ἡμῶν."
Καλή Τεσσαρακοστή! Τό εὔχομαι ἀπό τά βάθη τῆς καρδιᾶς μου.
