Οἱ τρεῖς Ἱεράρχες.
Δοκίμιον τοῦ Δρ. Κωνσταντῖνου Καραγιάννη*.
Ἡ βιογραφία ἑκάστου τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν εἶναι κάτι τὸ συναρπαστικό, ποὺ συνεπαίρνει ἐκείνον πού δοκιμάζει νὰ ἐντρυφήσει στὴν πολυδαίδαλη διαδρομὴ τῆς ζωῆς τους. Πρόκειται γιὰ πρόσωπα τῶν ὁποίων οἱ ἐμπειρίες ξεπερνοῦν κατὰ πολὺ τὰ κοινὰ δεδομένα. Πρόκειται γιὰ ἀνθρώπους σὰν καὶ ἐμᾶς, γήινους, πραγματικούς, τῶν ὁποίων ὅμως ὁ ἀγώνας καὶ ἡ ἀγωνία γιὰ τὸ ἀνθρώπινο πρόσωπο, τὴν ἀνθρώπινη ζωή, τὴν ἀνθρώπινη ἀξιοπρέπεια, τὴν ἀνθρώπινη κοινωνία ἔφτασε στὶς ἀκρώρειες πανανθρωπίνων καὶ παγκοσμίων διαστάσεων, γι’ αὐτὸ καὶ τὸ ἀποτέλεσμα αὐτοῦ τοῦ ἀγώνα, ἀρτυμένο μὲ τὴ Χάρη τοῦ Θεοῦ, συνεχίζει νὰ ἔχει πανανθρώπινη ἀξία.
Ὁ Μέγας Βασίλειος ἐπίσκοπος Καισαρείας, ἀφοῦ ἤδη ἔχει μοιράσει τήν περιουσία του στούς φτωχούς, ὡς θεία καί ἱερά μέλισσα τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, δημιουργεῖ τήν "Βασιλειάδα", ἕνα συγκρότημα ἀπό εὐαγῆ ἱδρύματα: σχολεία, νοσοκομεία, πτωχοκομεῖα, ὀρφανοτροφεία καί ὅ,τι ἄλλο θά μποροῦσε νά δώσει ἀνάπαυση στόν πονεμένο ἀδελφό. Ὅντας ἱατρός, μέ τά ἴδια τά χέρια που εὐλογοῦσε καί καθαγίαζε τά τίμια δῶρα, περιποιοῦνταν τίς πληγές τῶν λεπρῶν τοῦ νοσοκομείου πού ἔκτισε. Παράλληλα ζοῦσε ὄχι σάν ἀπλός μοναχός ἀλλά σάν ἀληθινός ἀσκητής μέσα στόν κόσμο. Στήν ἐκκλησιαστική ἱστορία, δέν ὑπάρχει δεύτερο παράδειγμα αὐστηροῦ ἀσκητοῦ μέ τόσο μεγάλο κοινωνικό ἔργο. Πραγματικά Μέγας. Ὁ ἄρτιος αὐτός ἄνθρωπος, ὁ ἰσχυρός χαρακτήρας, ὁ χαρισματικός ποιμένας τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, τό ἱερό αὐτό θηρίο, καταπονημένος ἀπό τήν σκληρή ἄσκηση καί τήν ἔντονη δραστηριότητα, σέ ἡλικία μόλις 49 ἐτῶν, παραδίδει τό πνεύμα του.
Ὁ καρδιακός του φίλος καί συμφοιτητῆς του, ὁ Γρηγόριος, ἡ εὐαίσθητη ποιητική ψυχή, ἀναδείχθηκε πηγή θεολογίας. Ἐραστής τῆς ἠσυχίας ζοῦσε προσευχόμενος συνεχῶς καί περιαυγάζονταν ἀπό τό ἄκτιστο φῶς τό ὁποίο τόν κατέστησε γνώστη τῶν ἀπορρήτων μυστηρίων τῆς ἁγίας Τριάδος. Γι αὐτό ἡ Ἐκκλησία ἐπαξίως τοῦ ἀπένειμε τόν τίτλο τοῦ Θεολόγου. Ὅταν ὁ Μέγας Θεοδόσιος τόν κάλεσε στήν Κωνσταντινούπολη νά ἀναλάβη τήν ἐπισκοπή της, μέσα σέ μία ἔπαυλη πού τοῦ παραχωρήθηκε ἀπό μία συγγενή του, μετέτρεψε ἕνα δωμάτιο σέ ναό τῆς Ἀναστάσεως καί ἐκεί ἐκφώνησε μπροστά σέ λίγους πιστούς τίς περίφημες θεολογικές ὁμιλίες του γιά τό Ἅγιο Πνεύμα. Μέσα ἀπό μεγάλες ταραχές, ἐγκαταλείπει τόν πατριαρχικό θρόνο γιά τήν εἰρήνη τῆς ἐκκλησίας καί ἐπιστρέφει στό ἀγαπημένο του ἀσκητήριο στήν Καρβάλη, ὅπου τελειώνει τήν ἐπίγειο ζωή του «ἑαυτῶ καί τῶ Θεῶ συστρεφόμενος».
Ὁ τρίτος τῶν ἱεραρχῶν ὁ Ἰωάννης λίγο μεταγενέστερος χρονικά ἀπό τούς δύο πρώτους εἶναι ὁ ἰκανότερος ρήτορας τῆς ἐποχῆς του. Ή ἁγία Γραφή βρῆκε στό λόγο τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τήν τελειότερη ἐρμηνεία της. Γι αὐτό ἡ Ἐκκλησία τόν ὀνόμασε Χρυσόστομο. Ὅταν μιλοῦσε γιά τήν ἀγάπη καί τήν ἐλεημοσύνη γινόταν κυριολεκτικά Χρυσόστομος. Ἐνώ ἡ καθημερινή του τροφή ἦταν μία κούπα κριθαρόζουμο, ἔτρεφε στή βασιλεύουσα ἑπτά χιλιάδες πεινασμένους καθημερινά. Ἐπειδή στιγμάτισε τή χλιδή τῶν ἀρχόντων, τίς ἀκολασίες τῶν αὐλικῶν, τήν κοσμική καί προκλητική ζωή ὁρισμένων κληρικῶν, τήν ἀκόρεστη φιλοδοξία τῶν εὐπόρων γυναικῶν ἀκόμα καί αὐτῆς τῆς αὐτοκράτειρας, ἐξορίζεται τρεῖς φορές καί παραδίδει τήν ψυχή του στό Θεό ἀναφωνώντας τό «δόξα τῶ θεῷ πάντων ἔνεκεν».
Οἱ ἄξονες πάνω στούς ὁποίους κινήθηκαν ἧταν: ὁλοκληρωτική αὐταπάρνηση ἀπό ὅλα τά γήινα, λατρεία στό Θεό, διακονία στό συνάνθρωπο. Καί τό ἀποτέλεσμα, μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ, ἀπερίγραπτο. Ὅλη τους ἡ ζωή ἦταν μία διαρκῆς θυσία γιά τόν ἄνθρωπο. Μέ τόν λόγο καί τίς πράξεις τους. Μέ πόνο καί δάκρυα. Μέ ἀνιδιοτέλεια καί αὐταπάρνηση. Μέ ἀγάπη καί χαρά. Αὐτός ἦταν καί ὁ στόχος τῆς διδασκαλίας τους: νά καταστήσουν τόν ἄνθρωπο πολίτη τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ.
Καί οἱ τρεῖς ὀμορφαίναν τά ἀνθρώπινα ἤθη. Ἔθεσαν τό πλαίσιο γιά μιά ἀληθινή κοινωνία ἀγάπης. Πολέμησαν μέ λύσα τήν ἀμαρτία, τό κακό καί ὅτι αὐτό συνεπάγεται. Ἦταν ἀντίθετοι στήν ἀνισότητα. Ἀγωνίστηκαν γιά τήν εἰρήνη καί τήν δικαιοσύνη τοῦ Χριστοῦ. Με τή σοφή διδασκαλία καί τό ἔργο τους ἀποκατέστησαν τόν ἄνθρωπο ἐκεῖ πού ἔπρεπε νά εἶναι, δηλαδή κοντά στό Θεό. Ξένο ἀπό πάθη καί κακία. Στολισμένο μέ ἀρετές. Ὁ ἄνθρωπος πλάστηκε ἀπό τό Θεό καί ὁ σκοπός του εἶναι νά γίνει κατά χάριν Θεός. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ.
Σήμερα πού τά ἤθη τῶν ἀνθρώπων ἔχουν ἀλλάξει, πού τό Εὐαγγέλιο δέν ρυθμίζει τή ζωή τους, πού κυριαρχεῖ ὁ πόνος, ἡ θλίψη καί ἡ ἀπογοήτευση, ὁ λόγος τῶν τριῶν ἱεραρχῶν εἶναι καταλυτικός καί ἐπίκαιρος. Καταδεικνύει τήν εὐγένεια τῆς φύσεως του. Τήν θεία του καταγωγή. Οἱ τρείς ἱεράρχες μᾶς κληροδότησαν τόν τρόπο τῆς συμφιλίωσης μέ τόν Θεό. Καθόρισαν τούς ὅρους τῆς πνευματικῆς ἄσκησης. Μᾶς ἀπεδειξαν πώς ἡ ζωή μέ τόν Χριστό εἶναι ἡ ἀληθινή ζωή, εἶναι ἡ ζωή πού ἀξίζει κανείς νά ζεῖ.
Ἀπολυτίκιον.
"Τούς τρεῖς μεγίστους φωστῆρας τῆς Τρισηλίου Θεότητος, τούς τήν οἰκουμένην ἀκτῖσι δογμάτων θείων πυρσεύσαντας, τούς μελιῤῥύτους ποταμούς τῆς σοφίας, τούς τήν κτίσιν πᾶσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας, Βασίλειον τόν μέγαν, καί τόν Θεολόγον Γρηγόριον, σύν τῷ κλεινῷ Ἰωάννη, τῷ τήν γλῶτταν χρυσοῤῥήμονι, πάντες οἱ τῶν λόγων αὐτῶν ἐρασταί, συνελθόντες ὕμνοις τιμήσωμεν· αὐτοί γάρ τῇ Τριάδι, ὑπέρ ὑμῶν ἀεί πρεσβεύουσιν".
