Ίδε ο άνθρωπος!
Του Δρ. Κωνσταντίνου Απ. Καραγιάννη.*
Ίδε ο άνθρωπος! Είναι η σκωπτική φράσις, που προφέρει ο Πόντιος Πιλάτος, δείχνοντας τον Θεάνθρωπο στους ανθρώπους. Τον είχαν μαστιγώσει, τον είχαν εξευτελίσει, τον είχαν συκοφαντήσει. Μέσα σ' αυτή την πλήρη εξουθένωση και την απόλυτη ταπείνωση, ο Πιλάτος δείχνει τον Ιησού στο πλήθος και λέγει: «Ίδε ο άνθρωπος»! Θέαμα φριχτό και συνάμα συγκλονιστικό. Πώς έπλασε ο Θεός τον άνθρωπο και πώς κατήντησε τελικά ο άνθρωπος τον Θεό. Αιμόφυρτο, ατιμασμένο, αξιολύπητο, εγκαταλελειμμένο.
Ο Θεός έγινε άνθρωπος από αγάπη στο πλάσμα του. Κι εκείνος, με περισσή αχαριστία, τον ανέβασε πάνω στο Σταυρό. Ο Θεός εξήντλησε τα αποθέματα των ευεργεσιών του, και ο άνθρωπος εκόρεσε επάνω του την μανία και το μίσος του. Ο Θεός εκάλεσε τον άνθρωπο να γίνη Θεάνθρωπος και αυτός παρασυνεβλήθη τοις κτήνεσι τοις ανοήτοις και ωμοιώθη αυτοίς. Ό Θεός εξηγόρασε τον άνθρωπο «εκ κατάρας του νόμου τω τιμίω του αίματι τω Σταυρώ προσηλωθείς και τη λόγχη κεντηθείς» και ο άνθρωπος με πείσμα του ηρνήθη την χάριν: «Απόστα απ' εμού, οδούς σου ειδέναι ου βούλομαι».
Αλήθεια, την ίδια φράση που είπε τότε ο Πιλάτος, δείχνοντας τον Ιησού στους όχλους, θα μπορούσε κάλλιστα σήμερα να πει ο Ιησούς, δείχνοντας όλους εμάς. Δείχνοντας μας με το δάκτυλο του, θα μπορούσε να διακηρύξει:
Ίδε οι άνθρωποι. Ναι, ίδε οι άνθρωποι. Ιδέτε τους. Επαίρονται δια τις επιστημονικές και τεχνολογικές τους κατακτήσεις και ταυτόχρονα σφίγγονται από την αγωνίαν του αύριον. Το άγχος κυριαρχεί στις ψυχές των καθώς πλέουν μέσα στα αγαθά των. Εκέρδισαν την ύλην και έχασαν την ψυχή. Παρεδόθησαν στην σάρκα και ελησμόνησαν το πνεύμα. Αποπνευματοποιήθησαν σταδιακά κι εστέγνωσαν από κάθε πνευματική ικμάδα, μένοντας ξένοι προς τις πνευματικές εμπειρίες, που τροφοδοτούν τον έσω της καρδίας άνθρωπο, που ολοκληρώνουν την προσωπικότητα και δίνουν νόημα στη ζωή.
Ίδε οι άνθρωποι. Κοιτάξτε τους. Τους εχάρισα όλα τα αγαθά της γης, τους ώρισα κορωνίδες της δημιουργίας, τους ετοποθέτησα βασιλείς της κτίσεως όλης. Όλα τα έθεσα στη διάθεσή τους, για να τα απολαμβάνουν όλοι, με αγάπη, με ενότητα και ομοφροσύνη. Και όμως, αυτοί χωρίσθηκαν σε τάξεις και παρατάξεις και οι μεν στερούν τα αγαθά από τους δε. Το κοινωνικό πρόβλημα βρίσκεται σε έξαρση. Άλλοι μεθούν πάνω στη γη, κολυμπώντας στην αφθονία και στην περίσσεια και άλλοι πεινούν και πεθαίνουν. Εξατμίσθηκε η αγάπη. Ο νόμος των συμφερόντων διέπει τις ανθρώπινες σχέσεις. Ένας κυνισμός που προδίδει την ανθρωπιά και οδηγεί σε κατάντια τον άνθρωπο.
Ίδε οι άνθρωποι. Κοιτάξτε τους. Μιλούν για ειρήνη και προετοιμάζουν πυρετωδώς τους εξοπλισμούς των. Τα εργοστάσια του μαζικού θανάτου εργάζονται πυρετωδώς, ενώ διασκέψεις οργανώνονται κάθε λίγο και λιγάκι για να κάψουν λιβανωτό στην ειρήνη, ενώ από τα παρασκήνια οι μεγάλοι ενισχύουν το άναμμα των πολεμικών πυρών και μεθοδεύουν την κλαγγή των όπλων. Στις τράπεζες των διαπραγματεύσεων μιλούν για αφοπλισμούς, ενώ πιστεύουν στους εξοπλισμούς. Σε μια δεδομένη στιγμή, οι ίδιοι οι άνθρωποι θα αυτοκαταστραφούν, καθώς με την πίεση ενός διακόπτη θα ολοκληρώσουν την καταστροφή του πλανήτη τους. Φοβερή κατάντια για το τιμημένο πλάσμα του Θεού, που στην όμορφη ατμόσφαιρα της ειρήνης βρίσκει την ολοκλήρωση του.
Ίδε οι άνθρωποι. Κοιτάξτε τους. Μιλούν για ελευθερία και μεταξύ των καταδυναστεύονται. Άνθρωπος εκμεταλλεύεται άνθρωπο, τα ανθρώπινα δικαιώματα καταπατιούνται και βαναυσότητες επικρατούν. Συγκαλούν διεθνείς συσκέψεις και υπογράφουν επικαλούμενοι την ανθρώπινη αξία. Και πριν στέγνωση η υπογραφή τους, κλείνουν τους αντιφρονούντες σε φοβερά στρατόπεδα, σε ψυχιατρικά άσυλα, αστυνομεύουν τη σκέψη, αρνούνται τις θρησκευτικές ελευθερίες. Λαοί ολόκληροι πάσχουν κάτω από καταπιέσεις απανθρωπιάς και το δίκαιο του ισχυρότερου έχει γίνει νόμος. Για την ελευθερία γράφηκαν διθύραμβοι, και εν ονόματί της υψώθηκαν εκατόμβες. Και όμως δεν την απολαμβάνουν όλοι οι άνθρωποι όπως θα έπρεπε. Δεσμά και αλυσίδες χαλκεύονται από τους δυνατούς για τους αδυνάτους, φίμωτρα κατασκευάζονται και μαρτύρια επινοούνται μόνο και μόνο για να στραγγαλισθεί η ελευθερία και να υψωθεί απειλητική η γροθιά της σκλαβιάς, που εξουθενώνει σώματα και ψυχές.
Ίδε οι άνθρωποι. Μιλούν για πολιτισμό και για πρόοδο. Και οι κοινωνίες τους υποφέρουν από αδίστακτους δολοφόνους, κλέφτες, εκβιαστές, αναρχικούς. Φόβος και τρόμος τους έχει καταλάβει από τις αεροπειρατείες, τις απαγωγές, τις δολοφονίες, τις εκρήξεις, τις απειλές. Κατήντησε η ζωή στις μεγαλουπόλεις ένα μαρτύριο, που η ανασφάλεια το επιτείνει και δημιουργεί αδιέξοδο. Πού είναι τώρα ο πολιτισμός των Ευρωπαίων; Έπεσαν χαμηλά, γεύθηκαν τη βία, δοκιμάζουν κάθε μέρα την αναρχία. Και η κατάστασις επιδεινώνεται, λες και οι δυνάμεις της ανωμαλίας βάλθηκαν να εκριζώσουν και να αφανίσουν τις ανθρώπινες κοινωνίες.
Ίδε οι άνθρωποι. Κοιτάξτε τους. Μιλούν για ειλικρίνεια και τιμιότητα και ζητούν από τα παιδιά τους συμμόρφωση σ' αυτές. Αρέσκονται στα λόγια και στις θεωρίες. Εις την πράξιν όμως εφαρμόζουν την ψευτιά και την υποκρισία. Δύσκολη έγινε η ζωή τους. Δεν εμπιστεύεται ο ένας τον άλλον. Οι κοινωνίες έγιναν ζούγκλες. Φυλάγεται ο ένας από τον άλλο. Μαρτύριο κατήντησε η κοινωνική συμβίωση, που επιτείνεται με τις συμβατικότητες και τις ψευτοευγένειες που δείχνουν πνευματική φτώχεια και τίποτε άλλο.
Ίδε οι άνθρωποι. Κοιτάξτε τους. Έμαθαν πολλά και τώρα με αρνούνται. Έγινε της μόδας η αθεΐα. Θεωρούν πως τους δίδει αξία, πως γίνονται ξεχωριστές προσωπικότητες. Και πιπιλίζουν στα στόματά τους παλιές ξεπερασμένες ανθρώπινες θεωρίες της αποστασίας, νομίζοντας πως προσβάλλουν εμέ. Και δεν κατανοούν, ότι, αντιθέτως, εγώ τους ηθέλησα υψηλά, κοντά μου, κι' αυτοί προτιμούν την πεζότητα, τα χαμηλά.
Ίδε οι άνθρωποι. Ω, πραγματικά τους λυπάμαι. Έφθασαν σε αδιέξοδο. Δεν ξέρουν πώς να σωθούν. Απ' εδώ η μόλυνση του περιβάλλοντος, απειλεί να εξαλείψει τη ζωή από τον πλανήτη. Απ' εκεί η μηχανοποίηση της ζωής, θυσιάζει στον Μολώχ του κέρδους, την αξία του ανθρώπινου προσώπου. Πιο πέρα η προσβολή της ηθικής τάξεως, με τις κάθε λογής ασχήμιες, με την έξαρση του εγκλήματος, με το σώριασμα κατά γης της αρετής, έχουν καταντήσει τη ζωή μια δοκιμασία. Κι' έπειτα η ιδεολογική σύγχυση που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη εποχή, τα ποικίλα αντιπνευματικά ρεύματα που μαστίζουν νέους και ώριμους, όλα μαζί χτυπούν κατακέφαλα τον δύστυχο άνθρωπο, τον εξουθενώνουν, τον οδηγούν στο τέλμα. Τίποτε δεν φαίνεται ικανό να τον σώσει. Ούτε η φιλοσοφία, ούτε η επιστήμη, ούτε το χρήμα, ούτε οι ανέσεις, ούτε η τεχνολογία. Όλα δοκιμάσθηκαν και απεδείχθησαν ανίκανα κάθε αυτά να δώσουν λύση στα υπαρξιακά προβλήματα των ανθρώπων και να υποδείξουν διεξόδους ζωής και σωτηρίας.
Αλήθεια, έχουμε άραγε σκεφθεί όσο πρέπει, που μας οδήγησε μέχρι σήμερα ο τρόπος της ζωής μας; Έχουμε σκεφθεί ποια θέση δώσαμε μέσα μας στον Κύριο; Έχουμε αναλογισθεί αν τον έχουμε αναγνωρίσει προσωπικό μας Λυτρωτή και Σωτήρα; Ο δρόμος της ζωής μας -το βλέπουμε ήδη- είναι σπαρμένος με αγωνίες, με ανικανοποίητες εφέσεις, με το κενό. Απ' το ένα μέρος αυτό. Και από το άλλο μέρος ο πελώριος Σταυρός του Χριστού, σύμβολο της αιώνιας αγάπης Του για μας και όργανο της σωτηρίας μας.
Μακριά από τον Σταυρό του Κυρίου, βλέπετε πώς καταντήσαμε. Απελπισμένοι, προδομένοι, ελεεινοί. Ας πλησιάσουμε με θάρρος και τόλμη τον Εσταυρωμένο, που σήμερα κρεμάται επί του ξύλου και υψώνεται στους ναούς. Ας τον ατενίσουμε με κατανυκτικό στοχασμό και με συναίσθημα. Ας αφήσουμε να του μιλήσει περισσότερο η καρδιά μας, παρά το στόμα μας. Εκείνος δέχεται κάθε τι που θα του εκμυστηρευθούμε. Η αγάπη του δεν έχει όρια. Κοντά του θα βρούμε ό,τι μακριά του έχουμε χάσει. Την άξια μας, την ειρήνη μας, την ελευθερία μας. Ό,τι ποθεί η ουρανόπλαστη ψυχή μας. Είναι καιρός πια να σταματήσουμε την ξέφρενη πορεία της αρνήσεως. Όλοι μας, νέοι και μεγάλοι, άρχοντες και αρχόμενοι είναι καιρός να γυρίσουμε προς τα πίσω, να πλησιάσουμε τον Εσταυρωμένο Λυτρωτή μας. Τα χέρια του είναι ανοικτά επάνω στον Σταυρό νια να μας δεχθούν. Αρκεί εμείς να κάμουμε το αποφασιστικό βήμα. Τι λέτε, θα αρνηθούμε στον Κύριο μας αυτό το βήμα; Θα προδώσουμε την αγάπη του; Θα μείνουμε μακριά του αυτοκαταδικαζόμενοι;
Ας απαντήσουμε με θάρρος και με γενναιότητα: Κύριε, προς τίνα άλλον απελευσόμεθα; Συ είσαι ο Λυτρωτής και Σωτήρας μας. Σε ευγνωμονούμε και σε αγαπούμε. Σε αναγνωρίζουμε αρχηγό μας. Ελθέ και μείνε μαζί μας. Και οδήγησέ μας στην αλήθεια και στο φως. Σου το ζητούν τα παιδιά σου μετανοημένα και ειλικρινά. Κύριε κοντά Σου ζητούμε το πάν, γιατί εσύ είσαι για μας η Αρχή και το Τέλος, το Α και το Ω, η οδός και η αλήθεια και η ζωή.
"Ίδε ο άνθρωπος" (Ecce Homo), 1871.
Έργο του ιταλοελβετού καλλιτέχνη Αντόνιο Τσιζέρι.
